ZAŠTO SE U URINU JAVLJAJU NITRITI I NITRATI? Nitrati i nitriti su azotna jedinjenja. Razlikuju se po hemijskoj strukturi – nitrati maju 3 atoma kiseonika, dok nitriti imaju 2 atoma kiseonika. I nitrati i nitriti se prirodno nalaze u nekim vrstama povrća, poput zelenolisnog povrća, celera i kupusa, mada se i dodaju u prerađene namirnice kao aditivi, na primer, slaninu.
Prisustvo nitrata u urinu je normalno i nije štetno. Međutim, nitriti u urinu mogu da bude znak infekcije.
Usled čega se javljaju nitriti u urinu?
Nitriti u mokraći najčešće pokazuju da postoji bakterijska infekcija u urinarnom traktu. Ovakva infekcija se obično zove infekcija urinarnog trakta.
Do ovakve infekcije može da dođe u bilo kom delu urinarnog trakta, uključujući bešiku, mokraćovode, bubrege i mokraćni kanal. Štetne bakterije uspevaju da prodru u urinarni trakt gde počinju ubrzano da se množe. Neke vrste bakterija imaju enzime, koji nitrate pretvaraju i nitrite. Zato su nitriti u mokraći znak moguće infekcije urinarnog trakta.
Infekcije urinarnog trakta imaju i druge simptome:
- pečenje prilikom mokrenja
- potreba za čestim mokrenjem sa izlučivanjem veoma male količine urina
- povećana potreba za mokrenjem
- krv u mokraći
- mutna mokraća
- mokraća jakog mirisa
Kod nekih osoba se simptomi urinarne infekcije ne javljaju odmah.Tokom trudnoće, lekar može da traži analizu urina na prisustvo nitrita i drugih faktora, nekoliko puta u toku prenatalne nege, kao meru opreza, čak i kada nemate simptome infekcije urinarnog trakta.
Infekcije urinarnog trakta u trudnoći su česte i opasne. Usled njih može da dođe do porasta krvnog pritiska i prevremenog porođaja, ukoliko se ne leče. Infekcije urinarnog trakta tokom trudnoće imaju veću šansu da se prošire i na bubrege.
Dijagnostikovanje nitrita u urinu
Nitriti u urinu se dijagnostikuju laboratorijskim pregledom mokraće koji se zove urinaliza. Urinaliza se obavlja iz različitih razloga, u koje spadaju:
- prisustvo simptoma infekcije urinarnog trakta, poput bolnog mokrenja
- rutinska kontrola
- prisustvo krvi u mokraći ili drugi urinarni problemi
- predoperativne laboratorijske analize mokraće
- kontrola tokom trudnoće
- prijem na bolničko lečenje
- nadzor postojećeg oboljenja bubrega
- sumnja na dijabetes
Pre nego što date uzorak urina za urinalizu, obavestite lekara o svim lekovima, vitaminima ili suplementima koje uzimate. Od vas će se tražiti da date čist uzorak urina, odnosno čist srednji mlaz urina, pošto se na taj način sprečava kontaminacija uzorka.
Čisto uzimanje srednjeg mlaza urina, obavlja se na sledeći način:
- pre prikupljanja urina operite ruke
- dobro očistite regiju genitalija da ne bi došlo do kontaminacije uzorka bakterijama i ćelijama sa kože te regije
- počnite da mokrite, ali tako da nekoliko sekundi mokrite u toalet
- nakon toga postavite sterilnu čašu za uzorak pod mlaz urina i prikupite oko 45 – 60ml srednjeg mlaza urina bez prekidanja toka mokrenja
- izbegavajte kontakt oboda posude i genitalnog područja, kao i da dodirujete unutrašnjost posude
- nakon toga potpuno ispraznite bešiku u toalet
Postoji nekoliko koraka prilikom pregleda urina tokom urinalize:
- Kao prvo, urin se pregleda vizuelno da bi se utvrdilo da li postoji zamućenost – mutna mokraća, kao i ona koja je crvene ili smeđe boje, obično znači prisustvo infekcije.
- Kao drugo, obavlja se dipstik test uzorka urina (umakanje test traka u urin) kojim se proveravaju različiti faktori, kao što su pH vrednost, prisustvo proteina, leukocita ili nitrita. Dipstik test može da se obavi odmah po uzimanju uzorka urina.
- Ukoliko dipstik test pokaže abnormalne rezultate, uzorak urina može da se pošalje u laboratoriji radi drugih analiza i mikroskopskog pregleda.
Pozitivan nalaz nitrita u urinu zove se nitriturija. Ako imate nitrituriju, lekar će verovatno poslati uzorak urina u laboratoriju gde će se obaviti urino kultura. Urino kultura će otkriti vašem lekaru koja specifična vrsta bakterije izaziva infekciju urinarnog trakta.
Za dobijanje nalaza urino kulture obično je potrebno 2 -3 dana, ponekad i duže, u zavisnosti od vrste bakterije. U proseku, međutim, rezultati najčešće stižu za 3 dana.
Imajte na umu da nisu sve bakterije sposobne da pretvaraju nitrate u nitrite. Dakle, čak i kada je nalaz nitrita negativan, infekcija urinarnog trakta može da postoji. To je i razlog zbog koga lekari uzimaju u obzir rezultate više različitih ispitivanja kada dijagnostikuju infekciju urinarnog trakta.
Da li nitriti u urinu mogu da dovedu do komplikacija?
Nelečena infekcija urinarnog trakta može da poprimi teži oblik, jer može da se proširi na bubrege. Infekcija u gornjem delu urinarnog trakta leči se mnogi teže. Na kraju, infekcija može da se proširi na krv i dovede do sepse. Sepsa može da bude opasna po život.
Pored toga, infekcija urinarnog trakta kod trudnica može da predstavlja opasnost za bebu i majku.
Nitriti u urinu lečenje
Lečenje nitrita u urinu obično podrazumeva uzimanje antibiotika. Vrsta antibiotika koju će vam lekar prepisati zavisi od toga koja je vrsta bakterija inficirala urinarni trakt, vaše istorije bolesti i toga da li ste ili niste trudni.
Pravilno lečenje antibioticima trebalo bi da otkloni simptome u roku od 1 – 2 dana. Vodite računa da poštujete uputstva lekara i da popijete kompletnu prepisanu dozu antibiotika. Ukoliko ne učinite tako, infekcija može da se vrati, a lekar će vam prepisati drugu vrstu antibiotika.
Pijte što više vode da biste izbacili bakterije, jer je to takođe važan korak koji će vam pomoći da se što brže oporavite.
Prognoze
Čak i kada nemate druge simptome, nitriti u urinu znače da imate štetnu bakteriju koja se razmnožava tamo gde to ne bi smela. Veoma je važno da ovakvu infekciju lečite što pre.
Ako rezultati urinalize pokažu prisustvo nitrita, javite se lekaru radi daljih ispitivanja. Tražite hitnu medicinsku pomoć ako imate neki od ovih simptoma, jer to može da znači da se infekcija proširila na bešiku ili bubrege:
- bol i osetljivost u leđima ili slabinskoj regiji
- povišena telesna temperatura
- mučnina
- povraćanje
- drhtavica
Ukoliko osećate bilo koji od navedenih simptoma, ili neke druge simptome infekcije urinarnog trakta, trebalo bi da tražite pomoć lekara što je moguće pre. Kada se leči pravovremeno, infekcija urinarnog trakta je lako izlečiva i obično prolazi brzo za nekoliko dana.
