Iako je štitna (tiroidna) žlezda mala po veličini, ona je jedna od najvažnijih žlezda u ljudskom organizmu. Nalazi se u prednjem delu vrata i ona je glavni regulator metabolizma, a ima još mnogo drugih funkcija. Pošto je toliko važna, važno je da znamo i koje sve bolesti i problemi mogu da se jave vezano za štitnjačom. U daljem tekstu ćemo opisati šest najčešćih problema sa štitnjačom kod muškaraca.
Poremećaji štitne žlezde su česti kod muškaraca. Pošto štitnjača kod muškaraca putem svojih hormona utiče na sve metaboličke procese, bilo kakav problem sa normalnim funkcionisanjem štitne žlezde dovodi do nekoliko zdravstvenih problema. Ovi problemi se kreću od bezazlene gušavosti do raka opasnog po život. Najčešća abnormalnost kod muškaraca vezana za štitnjaču jeste neadekvatno lučenje hormona štitne žlezde.
Ovde navodimo šest glavnih poremećaja štitnjače kod muškaraca.
Hipertiroidizam
Hipertiroidizam je jedan od glavnih problema koji izaziva štitnjača kod muškaraca, a hipertiroidizam se javlja zbog prejakog lučenja tiroidnih hormona, što rezultira ubrzanim metabolizmom. Simptomi uključuju:
- Naglo gubljenje kilograma, bez smanjivanja količine hrane koje se jede
- Preskakanje srca i ubrzan rad srca
- Pojačan apetit
- Drhtavica, slabost mišića, zamor i znojenje
- Anksioznost i nesanica
- Grejvsova oftalmopatija – oticanje, crvenilo i ispadanje očnih jabučica iz duplje
- Komplikacije uključuju teške srčane probleme, osteoporozu i tirotoksičnu krizu
Uzroci
Uzrok hipertiroidizma mogu biti mnoge autoimune bolesti. Glavni uzroci:
- Grejvs-Bazedovljeva bolest, kada antitela stimulišu rad štitne žlezde
- Adenom štitnjače i Plamerova bolest, odnosno bolest koja podrazumeva hiperfunkcionisanje tiroidnih kvržica
- Tiroiditis – upala štitne žlezde
Dijagnoza i lečenje
Dijagnostikovanje podrazumeva revidiranje medicinske istorije, fizički pregled, testove krvi, skener štitne žlezde i testom fiksacije radioaktivnog joda.
Za lečenje komplikacija sa srcem se koriste antitiroidni lekovi i beta-blokeri. Ponekad se razmatraju i tretman zračenjem i tiroidektomija.
Operacija se izvodi da bi se izlečila Grejvsova oftalmopatija.
Hipotiroidizam
Hipotiroidizam je deficit hormona štitne žlezde u organizmu. To uzrokuje hormonalni disbalans koji dosta loše utiče na većinu metaboličkih procesa u telu.
Simptomi hipotiroidizma kod muškaraca se sporo javljaju i često se pogrešno smatraju normalnim znakovima starenja. Obično podrazumevaju:
- Zamor
- Gojenje
- Artaralgiju
- Naduto lice
- Promukao glas
- Usporen rad srca
- Povišen nivo holesterola u krvi
- Loše pamćenje
- Depresiju
Ovo su neki od problema koje izaziva štitnjača kod muškaraca kada se simptomi dosta pogoršavaju ako se bolest ne otkrije i ne leči na vreme.
Komplikacije uključuju gušavost (uvećanu štitnu žlezdu zbog prejake stimulacije), srčane i mentalne probleme, perifernu neuropadiju i miksedem.
Uzroci
- Hašimotov tiroiditis, najčešći uzrok, je autoimuni „napad“ organizma na štitnu žlezdu, što dovodi do smanjenog lučenja hormona tiroide.
- Lečenje hipertiroidizma antitiroidnim lekovima i drugim lekovima kao što je litijum, otklanjanje štitnjače ili zračenje, što oštećuje štitnu žlezdu i u velikoj meri smanjuje lučenje tiroidnih hormona, što rezultira hipotiroidizmom.
Dijagnoza i lečenje
Dijagnoza se postavlja uz pomoć testova krvi, kako bi se utvrdio nivo hormona štitne žlezde. Svakodnevno uzimanje sintetičkih hormona štitne žlezde može dosta pomoći.
Tiroiditis – upala štitnjače
Tiroiditis je upala štitne žlezde i postoji dosta podvrsta ovog oboljenja – Hašimotov tiroiditis (autoimuna bolest), postporođajni tiroiditis (javlja se nakon porođaja kod žena), subakutni tiroiditis (virusnog porekla), akutni tiroiditis (bakterijskog porekla), tiroiditis uzrokovan lekovima i zračenjem.
Simptomi tiroiditisa se razlikuju u zavisnosti od toga da li se oštećenje ćelija tiroidne žlezde javlja postepeno i sporo ili brzo.
- Tiroidna žlezda sa smanjenom aktivnošću dovodi do niskih nivoa hormona zbog sporog oštećenja štitnjače i ovi simptomi su donekle slični simptomima hipertiroidizma: zamor, dobijanje na težini, bolovi u mišićima, suva koža i depresija.
- Hiperaktivna tiroida dovodi do visokih nivoa hormona zbog brzih promena u samoj žlezdi i simptomi su gubitak težine, ubrzan rad srca, anksioznost, iritabilnost, slabost mišića, drhtavica i nesanica.
Uzroci
Tiroiditis se javlja kada je štitna žlezda oštećena usled infekcija ili medikamenata. Odgovor organizma na upalu može dovesti do oštećenja tiroidnih ćelija. Još jedan uzrok tiroiditisa mogu biti autoimune bolesti.
Dijagnoza i lečenje
Dijagnoza podrazumeva testove krvi kako bi se utvrdili nivoi hormona i test fiksacije radioaktivnog joda. Tretman zavisi od tipa tiroiditisa.
- Ako simptomi ukazuju na hipertiroidizam, daju se beta-blokeri za lečenje drhtavice i regulisanje rada srca.
- Ako simptomi ukazuju na hipotiroidizam, daju se veštačke zamene za hormone tiroidne žlezde.
- Ako je štitna žlezda osetljiva, daju se lekovi protiv upale.
Tiroidni čvorovi (nodusi)
Tiroidni čvorovi su čvrsti čvorići ili čvorići ispunjeni tečnošću na štitnoj žlezdi. Od svih problema sa štitnom žlezdom koji se mogu javiti kod muškaraca, ovaj je obično bezopasan i bezbolan.
Simptomi
- Čvorovi se mogu osetiti na dodir ili videti na vratu. Mogu stvarati pritisak na jednjak ili disajne puteve i uzrokovati otežano disanje i gutanje.
- Ponekad i ovi čvorići luče tiroidne hormone, što dovodi do simptoma hipertiroidizma kao što su ubrzan rad srca, mršavljenje i ankcioznost.
- U vrlo niskom procentu ovi čvorovi postaju maligni, bez obzira na to da li su mali i sporo rastu ili rastu naglo.
Uzroci
- Deficit joda, koji dovodi do gušavosti
- Hronični tiroiditis (npr. Hašimotovljeva bolest)
- Tiroidne ciste – šupljine u tiroidnoj žlezi ispunjene tečnosti koje se javljaju zbog degenerativno tiroidnog adenoma
- Karcinom štitne žlezde. Ako je bolest postojala u porodici, rizik se povećava
Dijagnoza i lečenje
Lekari obično ultra-zvukom i skenerom bolje vide ove čvoriće. Rade se i testovi tiroidne funkcije kako bi se utvrdilo da li ovi čvorovi luče hormone. Ponekad se radi i biopsija kako bi se utvrdilo da li su čvorovi maligni.
Terapija za suzbijanje tiroidnih hormona koje luče ovi čvorovi i operacija malignih i benignih tumora je najčešće rešenje ovog problema.
Gušavost
Gušavost je još jedan od problema koji može uzrokovati štitnjača kod muškaraca i za njega je karakteristično da se javljaju veliki otoci ispod Adamove jabučice.
Simptomi gušavosti uključuju vidne otoke u dnu vrata i obično su bezbolni. Kada postanu preveliki, gušavost može uzrokovati komplikacije kao što su stezanje u vratu, poteškoće sa disanjem i gutanjem, kašalj i promuklost.
Uzroci
- Deficit joda
- Autoimune bolesti kao Grejvs-Bazedovljeva i Hašimotovljeva bolest, koje uzrokuju previše ili premalo lučenja tiroidnih hormona i obe mogu dovesti do gušavosti
- Gušavost izazvana tiroidnim nodusima
- Tiroiditis
- Tokom trudnoće se kod žena javlja zbog humanog horionskog gonadotropina (hormona koji se luči tokom trudnoće)
- Karcinom štitne žlezde, mada je ovo redak uzrok
Lečenje
- Lekovi koji uklanjaju simptome hipotiroidizma i sprečavaju proizvodnju tiroidnog hormona TSH, kako se gušavost ne bi povećala
- Ako je gušavost prevelika, preporučuje se operacija
Rak štitne žlezde
Tiroidni karcinom je najopasnija od svih bolesti štitne žlezde može se javiti i kod muškaraca i kod žena.
Simptomi
Ova bolest često u početku nema simptome, a kasnije se pojavljuju u vidu otoka na vratu, otoka limfnih žlezda u vratu i bolova, promuklosti i poteškoća sa gutanjem i disanjem.
Uzroci
Uzroci uključuju izlaganje radijaciji i nasledne faktore. Postoji četiri tipa raka štitnjače:
- Folikularni karcinom
- Medularni karcinom, koji se javlja kada C ćelije luče hormon kalcitonin. Povišeni nivoi kalcitonina u krvi su jasan znak ovog karcinoma i pomažu u ranoj detekciji
- Anaplastični karcinom je redak, vrlo agresivan i težak za lečenje
- Tiroidni limfom
Dijagnoza i lečenje
Dijagnoza se postavlja nakon urađenih testova krvi, biopsije štitnjače, genetskog testiranja i dijagnostičkih tehnika kao što su ultrazvuk i skener.
Tretman raka štitne žlezde i kod muškaraca i kod žena može podrazumevati hirurški zahvat, uklanjanje štitne žlezde i zahvaćenih limfnih čvorova u vratu. Hemioterapija, lekovi i intenzivni radioaktivni tretmani se takođe koriste za uništavanje kancerogenih ćelija.
