ILEUS ili opstrukcija creva se javlja kada dođe do blokade u crevima, pa svarena hrana ne može da prolazi kroz njih. Do opstrukcije može doći u bilo kom delu tankog ili debelog creva, i opstrukcija može biti potpuna ili delimična.
Creva su, zapravo, šuplja “cev” kroz koju prolazi hrana do anusa. U tankom crevu se vare i apsorbuju nutrijenti iz hrane, dok se u debelom crevu apsorbuje voda, formira stolica i izlazi iz tela.
Preplet creva uzrokuje da , nesvarena hrana, tečnost i digestivni sokovi se nakupljaju u delu pre opstrukcije, taj deo creva se rasteže i može doći do kolapsa. Normalne funkcije zida creva se narušavaju i dalazi do pogoršanja stanja. Potpuna blokada creva se tretira kao urgentno stanje.
Za oko 20 odsto svih hitnih hospitalizacija zbog akutnih bolova u stomaku uzrok su vezana creva, a opstrukcija se češće javlja u tankom crevu.
Šta izaziva vezana creva?
Brojni uzroci mogu izazvati preplet creva.
Paralitički ileus je naziv za opstrukciju u radu mišića creva, tako da nema ritmičkih kontrakcija, odnosno peristatike. Creva se šire i ne mogu da “guraju” sadržaj ka anusu.
Ileus može izazvati neko oboljenje: infekcije u grudima, srčanog udara, šloga, akutne bubrežne insuficijencije, povrede, teškog hipotiroidizma, teškog disbalansa elektrolita ili zbog komplikacija dijabetesa. Ileus se može javiti nakon nekih operacija ili u periodu do šest nedelja nakon porođaja.
Nakon operacije stomaka se mogu formirati adhezije (tkivo od ožiljka) i “zarobiti” jedan deo creva. To je najčešći uzrok mehaničke opstrukcije creva. Ostali česti uzroci mehaničke opstrukcije creva uključuju kilu (kada deo creva propadne kroz oslabljen trbušni zid) i uvrtanje creva. Mehanička opstrukcija debelog creva se najčešće javlja zbog malignih tumora (mogu se javiti i u tankom crevu, ali takvi slučajevi su veoma retki), a rizik od opstrukcije se ovećava kako tumor raste. Uvrtanje creva (volvulus) se može javiti i u debelom crevu.
Ostali mogući uzroci vezanih creva su:
- nakupljanje stolice u crevima zbog teške opstipacije
- oboljenja koja utiču na zid creva, posebno Kronova bolest i divertikuloza
- kamen u žuči
- gutanje predmeta
- intususcepcija, kada dođe do uvrtanja creva
- urođene anomalije creva
Vezana creva simptomi
Simptomi vezanih creva su različiti i javljaju se u zavisnosti od mesta i tipa opstrukcije.
Obično su prvi simptomi povraćanje i zatvor, posebno kod opstrukcije tankog creva, dok je pojava prvo zatvora, pa onda povraćanja, karakteristična za opstrukciju debelog creva. Simptomi zamršenog tankog creva se obično brže pogoršavaju, dok su simptomi opstrukcije debelog creva blaži i javljaju se postepeno. Simptomi su sledeći:
- Naizmeničan bol u srednjem delu stomaka kod blokade tankog creva. Što je blokada bliža želucu, bol je jači, mada su bolovi kod ileusa blaži, a ponekad ih čak i nema.
- Kod opstrukcije debelog creva javljaju se grčevi u donjem stomaku.
- Nagla pojava jakih bolova.
- Povraćanje.
- Osećaj zategnutosti i otoka, a otok je ponekad vidljiv kada je u pitanju opstrukcija debelog creva.
- Nemogućnost defekacije – ranije se javlja kod opstrukcije debelog creva, a kasnije kod opstrukcije tankog.
- Dijareja u slučajevima delimične opstrukcije. Bolovi se ublažavaju nakon izbacivanja tečne stolice.
Zavezana creva dijagnoza
Lekar će vam pregledati stomak kako bi utvrdio da li je reč o vezanim crevima, šta je uzrok i da li je možda reč o nekom drugom oboljenju, npr. gastroenteritisu ili pankreatitisu.
Test krvi se radi kako bi se proverilo da li su prisutne infekcija ili anemija i da li je funkcija jetre i bubrega normalna. Obično je za potvrdu dijagnoze potreban i rendgenski snimak. Pregled tankog creva se obično radi ultrazvukom. Rendgenoskopija (uz upotrebu kontrastnih sredstava) se radi da se detektuje opstrukcija i postojanje adhezija u tankom crevu. Ponekad se radi i kompjuterizovana tomografija kako bi se odredilo da li je neophodna operacija tankog creva.
Lečenje vezanih creva
Lečenje će zavisiti od uzroka opstrukcije. U slučajevima paralitičkog ileusa, kroz grlo se ubacuje se nazogastrična cev kako bi se drenirala tečnost iz želuca i kako bi se pacijent hidrirao.
U većini slučajeva delimične opstrukcije nije potrebna operacija, ali kod potpune jeste. Vrsta operacije će zavisiti od vrste opstrukcije i mesta na kome su creva zavezana.
- Laparotomija je operacija prilikom koje se pod opštom anestezijom pravi rez na stomaku i traži se i uklanja uzrok opstrukcije.
- Laparoskopija se radi laparoskopom (cevi sa svetiljkom i kamerom). Laparoskop se ubacuje kroz mali rez na stomaku. Ova operacija se obično radi kod manjih opstrukcija.
- Endoskopsko stentovanje je intervencija koa podrazumeva ubacivanje stenta kako bi se creva održala otvorenim. Obično se primenjuje kod starijih osoba i pacijenata sa karcinomom koji su na palijativnoj nezi.
- Sigmoidoskopija i kolonoskopija podrazumevaju ubacivanje tanke cevi sa kamerom kroz rektum u crevu kojom se crevo dekompresuje i ispravlja.
Tokom operacije, lekar može ukloniti samo ono što izaziva opstrukciju ili i deo creva, koja zatim zašiva. U težim slučajevima se mora uraditi kolostomija ili ileostomija. Tom prilikom se na stomaku pravi stoma (vrsta otvora) kako bi sadržaj creva išao direktno u plastičnu kesu.
Od lekova se za terapiju obično koriste kortikosteroidi, lekovi protiv bolova, lekovi protiv grčeva i antiemetici (lekovi protiv povraćanja) kako bi se poboljšalo stanje kod pacijenata koji iz nekog razloga ne mogu da se podvrgnu operaciji.
Autor teksta Dr. Aleksandar Stankovic
